حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
22
86
2013
08
23
سلفىگرى دیرینه و نوین
7
26
FA
جعفر
سبحانی
علیرضا
سبحانی
110sobhani@gmail.com
مقاله حاضر به تبیین معنای صحیح قرن و سلف پرداخته و در ضمن آن به برخی از شبهات ابنتیمیه و پیروان او پاسخ گفته است. مقصود از قرن در اصطلاح قرآن، جمعی از انسانها هستند که در شرائط خاصی از نظر دین یا فرهنگ و یا سیاست زندگی کرده و با هم قدر مشترکی دارند. براین اساس مقصود پیامبر اکرم9 از قرن در حدیث «خیرالقرون» نیز عصری است که اسلام در آن طلوع و گسترش یافت. ابنتیمیه و پیروان او، با اخذ معنای جدید قرن (به معنای صد سال) ملاک حق و باطل را رفتار و گفتار مسلمین صدر اسلام دانسته و برای اعصار پس از آن حجیتی قائل نیستند. این در حالی است که اولاً معنای قرن در اصطلاح قرآن مقید به زمان خاصی نیست. ثانیاً مسلمین صدر اسلام دارای مشربها و روشهای مختلفی بودند که نمیتوان به همه آنها مراجعه نمود.
قرن,سلف,سلفیگری,خیرالقرون,ابنتیمیه,تکفیر
https://www.kalamislami.ir/article_61753.html
https://www.kalamislami.ir/article_61753_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
22
86
2013
08
23
پاسخ به شبهات وهابیان بر روایات عثمانبن حنیف در خصوص توسل
29
57
FA
محسن
عبدالملکی
مهدی
فرمانیان آرانی
عثمانبنحنیف از جمله اصحاب پیامبر اکرم9 است که دو روایت با موضوع توسل را نقل نموده است. این دو روایت از جهت رجالی خالی از اشکال است. از جهت درایی و دلالی نیز بر جواز و وقوع سه نوع توسل دلالت میکند: توسل به دعای پیامبر اکرم9 در زمان حیات و پس از حیات حضرتش؛ توسل به ذات پیامبر اکرم9 در زمان حیات و پس از حیات آن حضرت و توسل به جاه و مقام پیامبر اکرم9 در زمان حیات و پس از حیات ایشان. وهابیان در میان موارد مذکور تنها توسل به دعای آن حضرت در زمان حیات ایشان را جایز دانسته، سایر موارد را نامشروع و بدعت میدانند. بر این اساس آنها تلاش کردهاند با طرح شبهات رجالی و دلالی درباره این دو روایت، آنها مخدوش نموده و راه استفاده را بر مخالفان عقیده خود ببندند. مقاله حاضر در صدد است با نقد و بررسی این شبهات، صحت سند و دلالت این هر دو روایت را اثبات نماید.
توسل,روایت رجل ضریر,روایت رجل اعمی,عثمانبن حنیف,شبهات وهابیان
https://www.kalamislami.ir/article_61754.html
https://www.kalamislami.ir/article_61754_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
22
86
2013
08
23
مصداق یابی صدّیق و بررسی روایات اهل سنت در این رابطه
59
76
FA
حامد
دژآباد
عنوان «صدّیق» و بحث پیرامون مصداق آن، از جمله مباحث پرچالشی است که از قرون اولیّه میان دانشمندان فریقین وجود داشته و در کتب تفسیری و کلامی نیز راه یافته است. به نظر میرسد علت اختلاف در تعیین مصداق «صدّیق» روایات گوناگونی است که در منابع فریقین وجود دارد. اهل سنت، ابوبکر را مصداق آن دانسته و با همین باور، نتایج بسیاری در راستای اثبات فضایل برای او گرفتهاند. اهمیت این موضوع به اندازهای است که برخی از متکلمان و مفسران اهل سنت، همچون فخررازی و قرطبی، از این طریق صحت خلافت ابوبکر را مطرح کرده و در همین رابطه به آیاتی از قرآن نیز استناد میکنند. مقاله حاضر ادله روایی فریقین را مورد بررسی قرار داده است. حاصل اینکه روایات مورد ادعای اهل سنت - حتی بر مبنای منابع رجالی خودشان- ضعیف و غیر قابل استناد است.
صدیق,شیعه,اهل سنت,ابوبکر
https://www.kalamislami.ir/article_61755.html
https://www.kalamislami.ir/article_61755_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
22
86
2013
08
23
بررسی تطبیقی نظریه سلطنت نفس در اندیشه محقق نائینی، محقّق خوئی و شهید صدر
77
94
FA
محمد علی
اسماعیلی
مسأله تنافی قاعده ضرورت سابق با اختیار و نیز مسأله غیر ارادی بودن اراده جزو بحثهای مهم در مسأله جبر و اختیار می باشند. فلاسفه در تبیین این دو مسأله راه حلهائی ارائه نموده اند. برخی از اصولیین متأخر همچون محقِّق نائینی، محقِّق خوئی و شهید صدر<strong>5</strong> با ناکافی دانستن راه حل فلاسفه، نفی اختیار را لازمه دیدگاه فلاسفه دانسته و در مسیر حل مسأله جبر و اختیار دیدگاه جدیدی ارائه نموده اند که با نام نظریه طلب یا نظریه سلطنت نفس مشهور است. این نظریه نارسائیهای فراوانی دارد که در نوشتار حاضر مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
جبر فلسفی,اختیار,اِعمال قدرت,سلطنت نفس,ضرورت علّی,فاعل مختار
https://www.kalamislami.ir/article_61756.html
https://www.kalamislami.ir/article_61756_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
22
86
2013
08
23
تحول و تکامل در معرفت
95
124
FA
فضل الله
روزبهی
صور ذهنی به جهت تجرد و ثبات خود، تغییر یا تکامل نمیپذیرند و امر صدق و کذب تصدیقات و گزارهها بین وجود و عدم دایر است، یعنی صادقتر یا کاذبتر بودن تصدیقات معنا ندارد. تصدیق بدیهیات و ضروریات از تحول در امانند، هر چند فهم بهتر آنها میسر شود. از طرف دیگر، نظریات تغییرپذیرند، هر چند یقینیات منطقی از جهت منطقی استوارند. فهم بهتر- به معنای تحول کیفی فهم- نیز، امکانپذیر است که با تکامل نفس پدید میآید. نفس انسانی با تهذیب درونی و اتحاد با معلومات خویش تکامل مییابد. و هر گونه تغییر یا تکاملی تنها در نفوس بشری واقع میشوند.
تحول,تکامل,معرفت,صور علمی,بدیهیات,نظریات,فهم بهتر
https://www.kalamislami.ir/article_61757.html
https://www.kalamislami.ir/article_61757_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
22
86
2013
08
23
اسلام و مدرنیته
125
140
FA
عبدالحسین
خسروپناه
مدرنیته، ویژگی دنیای جدید است که از غرب آغاز و تا شرق دامن گستراند. پرسش مهم این است که گوهر مدرنیته چیست و آیا با اسلام قابل جمع است؟ گوهر مدرنیته از نظر دکارت، ابژکتیویته و از نظر کانت سوبژکتویته است. ابژکتیویته و سوبژکتیویته در فلسفه دکارت و کانت به معنای اصالت دادن به فاعل شناسای انسانی است؛ انسانی که هستی موجودات دیگر، حتی خدا و وحی توسط او تعیین میگردد. این گوهر، ممکن است به شناخت و اثبات خدا برسد یا نسبت بدان، شک ورزد و یا اینکه آن را انکار کند و در هر سه حال، فاعل شناسای الهی که به چیستی عالم و آدم بپردازد و از چگونگی تغییر آنها سخن بگوید، در پارادایم مدرنیته پذیرفته نیست. این مطلب نه تنها در مدرنیسم، بلکه در پستمدرنیسم نیز ساری و جاری است. همه دستاوردهای عصر مدرن، اعم از فلسفه، دانش، تکنولوژی و صنعت، سیاست، امنیت، معنویت، سلامت، هنر و معماری، رسانه و ارتباطات و...، جملگی از عقلانیت خودبنیاد و نفسانی انسانی سرچشمه گرفته است. اسلام با اینکه عقلانیت مستقل از وحی را میپذیرد؛ لکن با سوبژکتویته مخالف است و بر فاعل شناسای الهی تأکید میورزد. این مخالفت به معنای مخالفت با همه دستاوردهای عصر مدرن نیست. عقلانیت اسلامی به متدینان کمک میکند تا با رویکرد انتقادی و گزینشی به دستاوردهای مدرن بپردازند.
اسلام,مدرنیته,مدرنیسم,پست مدرنیسم,ابژکتیویته,سوبژکتیویته
https://www.kalamislami.ir/article_61758.html
https://www.kalamislami.ir/article_61758_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
حضرت آیت الله سبحانی (حفظه الله)
موسسه امام صادق(علیه السلام)
فصلنامه کلام اسلامی
2322-4592
22
86
2013
08
23
نقد نظریه معنویتگرایی منهای دین
140
154
FA
مسلم
محمدی
صفر
نصیریان
در معنویتگرایی منهای دین، آموزههای دین و مسائل اخلاقی آن چون ریشه در احساسات و ایمان دارند، اثباتپذیر نیستند؛ بنابراین به هیچ وجه قابلیّت عقلانی شدن را ندارند. در مقابل آموزههای معنویتگرا چون ریشه در تجربه دارند، اثبات پذیرند و قابلیّت عقلانی شدن را دارند. این رویکرد با این نگاه شکل گرفته که دینداری اگر تعبد نداشته باشد، دینداری نیست و معنویت اگر متعبدانه باشد، معنویت نیست. این نوع نگاه به معنویت و انحصار آن در تجربه، از یک سو قلمرو عقلانیت را تضییق کرده و از سوی دیگر تجربههای غیر عقلانی را نیز داخل در تعریف عقلانیت کرده است، که این نگاه جامع و مانع بودن تعریف عقلانیت را مخدوش خواهد نمود. علاوه اینکه این نگاه و طرز تلقی از معنویت، چون تحت تاثیر مبانی مدرنیته، از جمله شکگرایی و نسبیتگرایی در دین شکل گرفته است، به هیچ وجه ثبات اخلاقی و اعتقادی را بر نمیتابد. با تبیین درست عقلانیت، اخلاق دینی داخل در مقوله معنویت و اخلاقیات تجربی غیر مستند به عقل، خارج از این مقوله خواهند بود.
معنویت,دین,عقلانیت,تعبد,ایمان,معرفت,شک
https://www.kalamislami.ir/article_61759.html
https://www.kalamislami.ir/article_61759_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf